Haptonomie is de wetenschap van de affectiviteit, ontwikkeld door Frans Veldman senior. Zij beschrijft het voelen en gevoelsleven, de bewegende en zich bewogen voelende mens en de relatie tussen deze aspecten en fenomenen van mens-zijn. Enkel via woorden verduidelijken waar haptonomie over gaat, is een contradictio in terminis. De haptonomie is immers een zijnswetenschap die je vooral moet beoefenen. De voordracht wordt daarom interactief met korte, eenvoudig en verbindende oefeningen. Er mag duidelijk worden dat de verbindende communicatie van Marshall Roosenberg de verbale tegenhanger is.

​

Al heel vroeg in de embryonale ontwikkeling zijn het voelen en bewegen de zuilen waarop de tempel van de ontwikkeling rust. Ons hele leven lang zal onze ontwikkeling gestut worden door deze twee fundamenten. Wat voelen en bewegen met de mens vanbinnen doet nl. dat de kwaliteit van voelen en bewegen het innerlijk zielenleven raakt maar er ook ontstaat, wordt beschreven en beleefbaar gemaakt in de haptonomie.

Voor het welzijn van de mens wordt het belang van een goed ontwikkeld vermogen tot ‘voelen’ nog niet zo lang als essentieel erkend. In onze cultuur worden immers het voelen , het communicatieve vermogen ervan en het ervaren van het daarbij horende wezenlijk en wederkerig contact sinds lang miskend. Vandaag ‘moet’ er vaker geknuffeld worden, maar de kwaliteit van de aanraking vertelt niet wat de mens in zijn hart wel bedoelt. En heel vaak staan mensen verwonderd te kijken als je een hand geeft en kunnen ze zichzelf niet meer uit-drukken in die hand-druk.

Inspelen, afstemmen op het voelen en bewegen van de ander, maakt dat de ander zich in zijn fundament gezien en bevestigd weet en ervaart. In deze bevestiging is het zelfvertrouwen geworteld. Voelen en Bewegen, in de zin van be-leven en (aan)gevoeld worden zijn de Draagsters van het Zelfbesef. In onze ‘cultuur’ gaan we hier nauwelijks nog mee aan de slag.
 
Inspelen op de ander, afstemmen op elkaar, doorvoelen, doortastend zijn, zijn haptonomische vermogens waarover elke mens beschikt, maar die bij velen van ons maar weinig mochten ontplooien. Of wel ontplooid maar uit balans zijn. (Vb. bij onveilig opgegroeide kinderen die wel heel goed kunnen aanvoelen maar zich verliezen in het de ander naar de zin maken.) De toepassing van de haptonomie maakt deze leven gevende vermogens beleefbaar en balanceert ze. En schept de ruimte om ze alsnog te ontwikkelen in een samenleving waar deze kwaliteiten schaars zijn geworden.

In die zin kan de haptonomie een essentiële  en verbindende inspiratiebron betekenen voor vele persoonlijke en maatschappelijke terreinen: gezondheidszorg, onderwijs, kunst, muziek, (authentiek) management /leiderschap enz. De haptonomie zal ons ook inspireren om de kwaliteit van de affectieve relatie tussen ouders en kinderen te verbeteren. De pre-, peri- en postnatale haptonomische begeleiding is een warme en intelligente weg om een natuurlijk verloop van de zwangerschap, arbeid en geboorte te bevorderen. De affectieve relatie van de mama met de partner bevordert immers het gewenste hormonaal proces dat voorwaarden schept voor een veilige geboorte en vlot postnataal verloop. De positieve resultaten zijn overduidelijk en toch wordt er in opleidingen vroedkunde of huisartsengeneeskunde nauwelijks aandacht aan besteed. Haptonomie is nochtans de wetenschap bij uitstek om de handen en voeten te geven aan het bewaren en bewaken van menselijkheid, zeker in de zorgverlening.  

Haptonomie is een ontische wetenschap en via deze weg kan je een unieke, warme zijnswijze ontwikkelen. Het wordt vaak over één kam geschoren met ‘massage’ waar het in feite niet veel mee van doen heeft. Haptonomie gaat over de wijze van aanraken en contact name. Iemand die waardevolle massages aanbiedt, kan dat haptonomisch doen: affectief bevestigend.

Mijn dada in de haptonomie is het basis ondersteunend dragen van (hele) kleine kindjes. De wijze waarop je een kind draagt, bepaalt immers mede zijn gedrag(en zijn). Door een kindje niet onder de armen op te tillen maar wel vanuit de stuit voelend mee evenwicht te bieden tot in het hoofdje, zal je het zelfvertrouwen en de basic trust verankeren in het zenuwstelsel. Het kind zal zichzelf beter ervaren en je zal zo het separatie-individuatieproces optimaal begeleiden. Autonomie, veerkracht en authentieke relaties ontwikkel je op die manier al heel vroeg. Hoe je dit als ouder of vertrouwenspersoon praktisch doet, vertel ik graag in een interactieve voordracht. Foto’s die al een tipje van de sluier oplichten, vind je op www.kdansevzw.be

Helaas is de toepassing van de haptonomie in Vlaanderen in tegenstelling tot Wallonië, Frankrijk en Nederland op enkele noeste werkers na niet van de grond gekomen. Ga je googelen dan vind je ook nogal wat oppervlakkige afkooksels die de haptonomie zoals Frans Veldman sr. , de grondlegger het bedoelde, geen eer aandoen. Dat is jammer omdat het een vertekend beeld geeft aan wie op zoek is naar meer authenticiteit. Met deze richt ik dan ook een warm pleidooi tot mijn medemens om zich te informeren over en te verdiepen in de authentieke haptonomie. En tot mensen in het onderwijs om haptonomie op de Vlaamse kaart te zetten.

Hannah Goetelen    mei 2024    www.kdansevzw.be